Συνέντευξη του Εφέτη Δήμου Χρυσού, στην Κλαίρη Παπαγεροθέου.
Ο κ. Χρυσός είναι Εφέτης στο Διοικητικό Εφετείο Πειραιά και συγγραφέας της συλλογής ιστοριών «Ο ερημίτης του Ραχμαντάν και άλλες ιστορίες», που είναι το πρώτο του βιβλίο.
Αγαπητέ κύριε Χρυσέ, συγχαρητήρια για την κυκλοφορία του πρώτου σας βιβλίου. Καλοτάξιδο, σας εύχομαι! Είναι γεγονός ότι δεν συνηθίζεται να βλέπουμε τέτοιες καλλιτεχνικές δραστηριότητες προερχόμενες από λειτουργούς της Θέμιδας.
Σας ευχαριστώ πολύ! Πράγματι, στον κλάδο μας έχει καλλιεργηθεί από παλιά μια κουλτούρα εσωστρέφειας και απόστασης από τα κοινωνικά δρώμενα, η οποία κατά μία αντίληψη διασφαλίζει το κύρος, την σοβαρή εικόνα και την αμεροληψία του δικαστή. Στην εποχή μας, τα δεδομένα τείνουν να αλλάξουν και βλέπουμε πλέον τους δικαστές να ξεπερνούν τις αγκυλώσεις του παρελθόντος, να συμμετέχουν σε συνέδρια, να εκδίδουν βιβλία (συνήθως νομικά), να έχουν κανονική κοινωνική ζωή και μεταξύ άλλων να εκφράζουν την προσωπικότητά τους μέσα από την ανάπτυξη πνευματικών και καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων. Νομίζω ότι είναι πιο υγιές να έχουμε δικαστές που συμμετέχουν κανονικά στο κοινωνικό γίγνεσθαι και έχουν πλήρη γνώση των συνθηκών που επικρατούν σε διάφορους τομείς της κοινωνίας, σε αντίθεση με το πεπαλαιωμένο πρότυπο του δικαστή που παραμένει κλεισμένος στο γραφείο του και αντιμετωπίζει φοβικά οποιαδήποτε κοινωνική επαφή και δραστηριότητα.
Εσάς τι σας οδήγησε στο να συγγράψετε ένα λογοτεχνικό βιβλίο;
Είχα από πολύ μικρός μέσα μου το «δαιμόνιο» της συγγραφής. Θυμάμαι ότι από το Δημοτικό ακόμα έγραφα ποιήματα. Αυτό συνεχίστηκε στην εφηβεία και, τελικά, στην ενήλικη πλέον ζωή μου στράφηκα στον πεζό λόγο. Με προσέλκυσε, μάλιστα, η φόρμα του διηγήματος, η οποία θα έλεγα ότι ταιριάζει και στον σύγχρονο τρόπο ζωής, εφόσον μπορεί να προσφέρει στον αναγνώστη συγκινήσεις και τροφή για σκέψη, χωρίς να απαιτεί πολύ χρόνο. Για τον συγγραφέα, βέβαια, η δημιουργία διηγημάτων είναι πολύ απαιτητική, γιατί πρέπει με λίγα μέσα και με μικρή έκταση κειμένου να μπορέσει να κερδίσει άμεσα και έντονα την προσοχή του αναγνώστη. Γενικότερα, η συγγραφή μου έδωσε την ευτυχία να μπορώ να εκφράζω όλα όσα σκέφτομαι σε ένα πλαίσιο ελευθερίας που δεν τη βρίσκει εύκολα κανείς.
Ποιά είναι η θεματική του βιβλίου σας;
Κοινό σημείο των δέκα ιστοριών είναι ότι πρόκειται για αλληγορίες, σαν παραμύθια για μεγάλους. Βασική μου πρόθεση σε κάθε ιστορία είναι, κατ’ αρχήν, να είναι ευανάγνωστη, να διεγείρει και να κρατάει την προσοχή του αναγνώστη. Θεωρώ σημαντικό να είναι οι ιστορίες κατανοητές, χωρίς αοριστολογίες και ακροβατικά λεκτικά σχήματα. Σε δεύτερο επίπεδο, όμως, πίσω από κάθε ιστορία υπάρχει μία σκέψη που με προβληματίζει και συνήθως αφορά το πώς τοποθετείται ο άνθρωπος απέναντι στα μεγάλα ζητήματα: το θείο, την τέχνη, τον υλικό πλούτο, την καλοσύνη, τον θάνατο. Η μεγαλύτερή μου ικανοποίηση συντελείται όταν ο αναγνώστης μπει κι εκείνος σε έναν προβληματισμό, έστω και σε άλλη κατεύθυνση από τη δική μου.
Απευθύνεστε, λοιπόν, στο ευρύ κοινό.
Ακριβώς! Αν δεν μπορούν να διαβάσουν εύκολα το βιβλίο μου οι θείες μου, οι γείτονές μου, ο περιπτεράς και ο μανάβης της περιοχής μου, τότε αυτό δεν έχει πετύχει τον στόχο του. Στόχος της λογοτεχνίας είναι η επικοινωνία, η διάδοση ιδεών, εικόνων, συναισθημάτων. Αλλιώς, θα αφήναμε τα έργα στο συρτάρι ή θα τα συζητούσαμε μόνο με όσους φίλους μας έχουν μεταπτυχιακό!
Στην Ελλάδα, όμως, δεν διαβάζουμε αρκετά!
Αυτό είναι κάτι που με θλίβει και θεωρώ ότι ξεκινάει από την τραυματική εμπειρία του σχολείου. Κανένα παιδί που τελειώνει το σχολείο δεν έχει μάθει να αγαπάει τα βιβλία, εκτός σπανίων περιπτώσεων. Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι οι χώρες που εμφανίζουν την μεγαλύτερη φιλαναγνωσία είναι οι ίδιες που έχουν και τα καλύτερα εκπαιδευτικά συστήματα.
Τι ρόλο παίζει η φιγούρα του Ερημίτη στο βιβλίο σας;
Με τον Ερημίτη και την ομώνυμη ιστορία ξεκίνησα να ξετυλίγω το κουβάρι που οδήγησε στη συγγραφή και των υπόλοιπων ιστοριών. Η αρχετυπική μορφή του ερημίτη και η ακρότητα της στάσης του με βοήθησε να εστιάσω και να αναλύσω λογοτεχνικά τις μάχες που κάθε άνθρωπος καλείται να δώσει μεταξύ θείου και ανθρώπινου, πνευματικού και υλικού, ατομικού και συλλογικού. Τα διλήμματα είναι εκεί και ο καθένας καλείται να δώσει τις δικές του απαντήσεις.
Και το Ραχμαντάν υπάρχει στ’ αλήθεια;
Χμμ! Αυτό δεν μπορώ να το αποκαλύψω! (γέλια)
Έχετε κάποιον αγαπημένο συγγραφέα;
Σε μικρή ηλικία, τα βιβλία του Ιουλίου Βερν με εισήγαγαν στον μαγικό κόσμο του διαβάσματος. Το πλέον αγαπημένο μου βιβλίο όλων των εποχών είναι οι «20.000 λεύγες κάτω από τις θάλασσες». Μεγαλώνοντας, πέρασα από πολλά αναγνώσματα. Καβάφης και Καρυωτάκης με συνάρπαζαν στην εφηβεία. Εντυπωσιάστηκα, όταν διάβασα τις ιστορίες του Πόε και αργότερα όταν ανακάλυψα τον Φίλιπ Ντικ. Πρόσφατα, διάβασα αρκετά βιβλία του Καζούο Ισιγκούρο, που είναι πραγματικά ξεχωριστός.
Σκοπεύετε να εκδώσετε και άλλα βιβλία;
Ναι, υπάρχει ήδη γραμμένο υλικό και άλλο που γράφεται στον παρόντα χρόνο. Πιθανότατα και το επόμενο βιβλίο θα αποτελείται από διηγήματα, που ως είδος θα κινούνται σε άλλη κατεύθυνση.
Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να βρίσκει κάποιος τον χρόνο να γράφει μέσα στις σύγχρονες αγχωτικές συνθήκες ζωής;
Πράγματι, ο τρόπος που ζούμε αντιμάχεται τη βούληση του συγγραφέα να γράψει. Η συγγραφή και γενικότερα η δημιουργία πνευματικού έργου προϋποθέτει απαγκίστρωση από την πληθώρα των καθημερινών ανούσιων λεπτομερειών ενός φρενήρους ρυθμού ζωής και την προσήλωση σε ένα πνευματικό όραμα που υπερβαίνει και υπερνικά ακριβώς αυτή την καθημερινή πεζότητα. Η μάχη εξελίσσεται συνεχώς… Είναι, άλλωστε, η μάχη κάθε ανθρώπου να διατηρήσει τα ιδανικά του, την ευαισθησία του, τα οράματά του μέσα σε ένα γκρίζο περιβάλλον που προάγει ατομισμό και υλισμό…
Η πόλη μας, ο Πειραιάς, προσφέρει έμπνευση στη δημιουργικότητά σας;
Είμαι παιδί των νοτίων προαστίων και εργαζόμενος στον Πειραιά τα τελευταία 15 χρόνια. Δεν θα μπορούσα να ζήσω μακριά από τη θάλασσα. Όταν κατέβηκα για πρώτη φορά στο δικαστήριο και αντίκρισα στο βάθος τα πλοία δεμένα στο λιμάνι, ένιωσα ότι εδώ η ψυχή μου είναι στο σπίτι της. Ξέρετε τι σημαντικό πράγμα είναι, όταν μια δύσκολη μέρα στο δικαστήριο έρχεται ο γλάρος και κάθεται δίπλα μας, στο παράθυρο, γιατί ξέρει ότι θα τον ταΐσουν οι γραμματείς μας; Το μυαλό πρέπει πάντα να ταξιδεύει, ώστε και η ψυχή να ελαφραίνει!
Κύριε Χρυσέ, ευχαριστώ για τη συνέντευξη αυτή!
Κι εγώ σας ευχαριστώ!
Το βιβλίο του Δήμου Χρυσού με τον τίτλο «Ο ερημίτης του Ραχμαντάν και άλλες ιστορίες» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ιωλκός. Η παρουσίασή του θα γίνει το Σάββατο 7 Δεκεμβρίου και ώρα 18.00 στον Κήπο του Μουσείου στην Αθήνα, Πατησίων 44.
