Από την Ελένη Λετώνη
Η βασιλεία στην Ελλάδα πέρασε από πολλές περιπέτειες. Ο πρώτος που επελέγη για βασιλιάς δεν μας έκανε καν τη χάρη να δεχτεί τελικά τον θρόνο, ενώ το πρώτο βασιλικό ζεύγος της Ελλάδας, ο Όθωνας και η Αμαλία, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα ύστερα από σχεδόν 3 δεκαετίες. Ήταν 12 Οκτωβρίου 1862 (π.η.)
Πριν τους Γκλύξμπουργκ είχαμε τους Βίττελσμπαχ. Και μπορεί ο Οθωνας να μην κατάφερε να ιδρύσει δυναστεία στην Ελλάδα, σε αντίθεση με τον Γεώργιο Α’, που τον διαδέχτηκε τελικά, αλλά το αποτύπωμα που άφησε ήταν τόσο ισχυρό που η περίοδος της βασιλείας του πήρε το όνομά του: οθωνική περίοδος. Και δεν διήρκεσε και λίγο – σχεδόν τριάντα χρόνια έζησε στην Ελλάδα ο Οθωνας, εκ των οποίων τα εννέα βασίλεψε ως απόλυτος μονάρχης και τα δεκαοκτώ ως συνταγματικός μονάρχης – τυπικά τουλάχιστον.
Αυτή η μακρά περίοδος της βασιλείας του Οθωνα έληξε άδοξα στις 12 Οκτωβρίου 1862 (π.η.), όταν εκείνος και η σύζυγός του, η βασίλισσα Αμαλία, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα. Δέκα ημέρες νωρίτερα είχαν αρχίσει να στασιάζουν η μία μετά την άλλη οι φρουρές σε όλη τη χώρα, με αποτέλεσμα η εξέγερση να εξαπλωθεί ταχύτατα και μέσα σε μία εβδομάδα να επικρατήσει και στην πρωτεύουσα.
Ο Οθων και η Αμαλία αναγκάστηκαν να διακόψουν την περιοδεία τους στην Πελοπόννησο και να επιστρέψουν στην Αθήνα. Οταν όμως έφτασαν στα ανοιχτά του Πειραιά στις 11 Οκτωβρίου, οι επαναστάτες είχαν ήδη συγκεντρωθεί στο λιμάνι και εμπόδισαν την αποβίβαση του βασιλικού ζεύγους.
Με ψήφισμα της προηγούμενης ημέρας ο Οθων είχε κηρυχθεί έκπτωτος του θρόνου του, ενώ είχε σχηματιστεί προσωρινή κυβέρνηση από τους Δημήτριο Βούλγαρη, Κωνσταντίνο Κανάρη, Μπενιζέλο Ρούφο και άλλους με σκοπό την σύγκληση Εθνοσυνέλευσης για ψήφιση νέου Συντάγματος κι εκλογή νέου βασιλιά.
Ο Οθωνας, αφού απηύθυνε το τελευταίο του διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό, εγκατέλειψε την επόμενη ημέρα την Ελλάδα μαζί με την σύζυγο του με τη βρετανική κορβέτα Scylla, η οποία μετέφερε το βασιλικό ζεύγος στην Τεργέστη για να καταλήξουν τελικά στην Βαμβέργη της Βαυαρίας. Πώς φτάσαμε όμως στην έξωση του πρώτου βασιλιά της Ελλάδος, σχεδόν 30 χρόνια μετά την πανηγυρική του υποδοχή στο Ναύπλιο τον Ιανουάριο του 1833;
Ο βασιλιάς Οθων και η βασίλισσα Αμαλία επιβιβάζονται στο HMS Scylla.
(Wikipedia public domain) Πρώτα-πρώτα, η αποτυχία πραγμάτωσης της Μεγάλης Ιδέας, της απελευθέρωσης δηλαδή από τον ξένο ζυγό των αλύτρωτων αδερφών, χρεωνόταν από τον λαό σχεδόν εξ ολοκλήρου στον Οθωνα. Πράγματι, παρά το γεγονός ότι ο ίδιος ήταν ένθερμος θιασώτης της Μεγάλης Ιδέας, επί των ημερών του η Ελλάδα δεν κατάφερε να επεκτείνει τα σύνορά της ούτε κατά ένα μέτρο. Και μπορεί να μην ευνοούσαν οι συνθήκες που επικρατούσαν τότε στην ευρωπαϊκή «σκακιέρα», αλλά η αλήθεια είναι ότι οι πρωτοβουλίες που πήρε ο Οθωνας είχαν καταστροφικά αποτελέσματα για την Ελλάδα. Τρανό παράδειγμα, η στάση που κράτησε η χώρα μας κατά τον Κριμαϊκό Πόλεμο του 1853-54.
Αλλο σοβαρότατο πρόβλημα ήταν η ατεκνία του βασιλικού ζεύγους, που δημιούργησε ζήτημα διαδοχής και συνέχισης της δυναστείας. Παράλληλα, το γεγονός ότι ο Οθωνας ήταν, και παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του, πιστός Καθολικός όπως και η οικογένεια του, λειτούργησε αρνητικά τόσο απέναντι στο θρησκευτικό αίσθημα του λαού όσο και απέναντι στο ζήτημα της διασφάλισης της διαδοχής του. Η Συνθήκη που είχαν συνάψει οι Προστάτιδες Δυνάμεις με την Ελλάδα και τη Βαυαρία το 1852 προέβλεπε ότι ο διάδοχος του Οθωνα όφειλε να ασπαστεί το Ορθόδοξο χριστιανικό δόγμα. Τα αδέρφια του Οθωνα όμως αρνούνταν να γίνουν Ορθόδοξοι πριν αναλάβουν το θρόνο. Ετσι, οι προσπάθειες εξασφάλισης διάδοχης κατάστασης στο θρόνο της Ελλάδος έπεφταν στο κενό.
Τέλος, πολύ σημαντικό ρόλο στο αντιδυναστικό κλίμα που δημιουργήθηκε και γιγαντώθηκε εναντίον του Οθωνα έπαιξαν τόσο χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του όσο και πολιτικές του επιλογές.
Ανθρωπος αναποφάσιστος, λεπτολόγος, αναβλητικός κι εσωστρεφής, αδυνατούσε να λάβει αποφάσεις και να είναι αποτελεσματικός σε ζητήματα διοίκησης. Από την άλλη μεριά είχαμε τη δυναμική βασίλισσα Αμαλία, της οποίας η εμπλοκή σε ζητήματα διακυβέρνησης όλο και αυξανόταν όσο περνούσε ο καιρός. Δεν άργησε λοιπόν ο λαός να αρχίσει να χλευάζει τον Οθωνα ως ανίκανο να επιβληθεί ακόμα και στην ίδια του τη σύζυγο.
Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε και την αυταρχικότητα του Οθωνα, που μεταφραζόταν τόσο σε διώξεις εναντίον αντιφρονούντων όσο και στην επιμονή του να συγκεντρώνει την εξουσία στα χέρια του, ελέγχοντας τη διοίκηση του κράτους και τοποθετώντας πολιτικά στελέχη που επηρέαζε άμεσα, καταλαβαίνουμε ότι κάποια στιγμή σχεδόν οι πάντες (λαός, στρατός, πολιτικοί) στράφηκαν εναντίον του.
Κλείνοντας, να πούμε ότι η έξωση του Οθωνα και της Αμαλίας δεν στόχευε στην αλλαγή του πολιτεύματος – το πρόβλημα το είχαμε με το πρόσωπο, όχι με τον θεσμό. Ο Οθωνας θα περνούσε στην Ιστορία ως ο πρώτος – και μοναδικός – βασιλιάς της Ελλάδας (μιας και οι επόμενοι βασιλείς έφεραν τον τίτλο «βασιλεύς των Ελλήνων»). Ενας άνθρωπος που αγάπησε πραγματικά αυτόν τον τόπο, αλλά που δυστυχώς οι καλές του προθέσεις δεν αρκούσαν για να αντισταθμίσουν την ανεπάρκειά του.
Πηγή: Protagon.gr
Η κυρία Ελένη Λετώνη είναι:
