Τα Deepfakes είναι ψηφιακά επεξεργασμένα πολυμέσα στα οποία αντικαθιστάτε ένα άτομο με ένα άλλο και δημιουργούνται είτε σε μορφή φωτογραφίας είτε σε μορφή βίντεο. Αυτή η νέα τεχνολογία έχει δημιουργήσει σοβαρούς προβληματισμούς γύρω από την ιδιωτικότητα και την ηθική. Η πολυπλοκότητα της τεχνητής νοημοσύνης επιτρέπει την δημιουργία καινούργιων εικόνων που δείχνουν πολύ αληθοφανείς μέσω της χρήσης εντολών κειμένου. Παρόλο που η τεχνολογία αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για οποιοδήποτε είδος περιεχομένου –αστεία, σάτιρα, κακόβουλες εκστρατείες πολιτικής παραπληροφόρησης κ.α.– στην συντριπτική πλειοψηφία χρησιμοποιείται για τη δημιουργία μη συναινετικού πορνογραφικού υλικού. Σύμφωνα με μια έκθεση του 2019, το 96% του deepfake υλικού στο διαδίκτυο είναι πορνογραφικό. Το 2018, σε γνωστό website ροής deepfake πορνογραφικού υλικού υπήρχαν λιγότερα από 2.000 βίντεο, το 2022, ο αριθμός αυτός είχε εξαπλασιαστεί φτάνοντας τις 13.000, με μηνιαίο αριθμό προβολών 16 εκατομμύρια.

Θύματα Deepfake πορνογραφίας: Οι έρευνες δείχνουν πως τα θύματα είναι κυρίως γυναίκες. Η περσινή έκθεση State of Deepfakes αποκάλυψε μια εξαπλάσια αύξηση της βαθιάς ψεύτικης πορνογραφίας ανά το έτος έως το 2023. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι οι γυναίκες ήταν τα θύματα στο 99% των καταγεγραμμένων περιπτώσεων. Επιπρόσθετα πολύ συχνά βρίσκονται στο στόχαστρο διάσημα πρόσωπα παραδείγματος χάριν η Scarlett Johansson και ο Tom Hanks.

Πλατφόρμες που συμπεριλαμβάνουν Deepfake πορνογραφία: Συχνά το υλικό αυτό μπορούμε να το βρούμε σε ιστότοπους πορνογραφικού περιεχομένου και όχι μόνο, καθώς πλέον υπάρχουν πολλές ιστοσελίδες αφιερωμένες στην deepfake πορνογραφία. Επιπλέον, τα φτιαχτά αυτά βίντεο μπορούμε να τα βρούμε και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φτάνοντας έτσι σε χρήστες όλων των ηλικιών.

Ψυχοκοινωνικό αντίκτυπο και παραβίαση απορρήτου: Το αντίκτυπο ενός τέτοιου εγκλήματος είναι πολλαπλό. Η προσωπική ζωή και η επαγγελματική φήμη απειλούνται σημαντικά ενώ το συναίσθημα της παραβίασης του προσωπικού απορρήτου καθώς και η δυσφήμηση μπορεί να επιφέρουν ψυχολογικές επιπτώσεις στην υγεία του θύματος. Συχνά τα θύματα μέσω αυτής της τραυματικής εμπειρίας βιώνουν άγχος, κατάθλιψη και γενικότερη συναισθηματική δυσφορία. Στο κοινωνικό επίπεδο, τα deepfakes παρατείνουν την ύπαρξη στερεότυπων γύρω από την σεξουαλική επαφή, αυξάνοντας την αντικειμενοποίηση του γυναικείου φύλου και την επιβράβευση μη συναινετικών σεξουαλικών πράξεων. Επιπλέον, η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και η δημιουργία των deepfakes μπορεί να επιφέρει πρόβλημα στις διαπροσωπικές σχέσεις, καθώς πολλοί εστιάζουν στην αναζήτηση ενός τεχνητού βίντεο ή συντρόφου αντί να επενδύουν στον κοινωνικό τους περίγυρο.

Αντιμετώπιση και νομοθεσία: Μερικά αρχικά βήματα για την αντιμετώπιση ενός τέτοιου εγκλήματος είναι η διαγραφή του περιεχομένου από την ιστοσελίδα, η ενημέρωση του κοινωνικού περίγυρου,  η αναζήτηση ψυχολογικής υποστήριξης καθώς και η αναζήτηση νομικής συμβουλής και πιθανά συνέχεια σε καταγγελία. Η απειλή αυτή αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο από τις κυβερνήσεις, οι οποίες λαμβάνουν μέτρα για την αντιμετώπισή της και την δημιουργία νομοθετικού πλαισίου.

Οι πρωτοβουλίες που λαμβάνουν εταιρείες τεχνολογίας και ερευνητικές ομάδες είναι κρίσιμες για την ανάπτυξη στρατηγικών στην καταπολέμηση των deepfakes. Πρωταρχικά η δημιουργία εργαλείων βασισμένα στην τεχνητή νοημοσύνη βοηθάει στην αναγνώριση και την αποκάλυψη ανωμαλιών στα deepfake βίντεο και φωτογραφίες. Επιπρόσθετα, η ανάπτυξη μέσων επαλήθευσης όπως είναι οι ψηφιακές υπογραφές καθιστούν πιο δύσκολη την εξαπάτηση των πολιτών και διατηρούν την αυθεντικότητα του υλικού. Στο κοινωνικό επίπεδο, πολλές εταιρίες και ερευνητικές ομάδες προσπαθούν να εκπαιδεύσουν τον κόσμο στο πως να αναγνωρίζουν ένα παραπλανητικό περιεχόμενο και να ενημερώσουν τους χρήστες για τον κίνδυνο που παρουσιάζουν τα deepfakes. Τέλος, σε συνεργασία με το εκάστοτε κράτος πολλές εταιρίες, ερευνητικές ομάδες και ιδρύματα προσπαθούν να δημιουργήσουν νομοθετικά πλαίσια με στόχο την προστασία των πολιτών από τους κινδύνους, έργο που αποδεικνύεται δύσκολο καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται και μαζί της εξελίσσονται οι τρόποι εξαπάτησης και οι κίνδυνοι που γέννα το deepfake περιεχόμενο.

Σε ατομικό επίπεδο, για να προστατευτεί ένας χρήστης από τους κινδύνους που παρουσιάζει η βαθιά ψεύτικη πορνογραφία πρέπει να ασφαλίσει όλα τα κοινωνικά του δίκτια με δυνατό κωδικό πρόσβασης και με διαπιστευτήρια δύο παραγόντων. Επίσης, η επιμόρφωση και η ενημέρωση στους κινδύνους που πιθανά διατρέχουν βοηθάει τους χρήστες να προστατευτούν καλύτερα. Από τους πιο κρίσιμους παράγοντες είναι ο τρόπος χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η προσθήκη άγνωστων χρηστών και η πρόσβαση τους σε ευαίσθητο περιεχόμενο και προσωπικές φωτογραφίες αυξάνει ραγδαία την πιθανότητα να πέσουμε θύμα σε ένα τέτοιου είδους κυβερνητικό έγκλημα. Για να βάλουμε ένα λιθαράκι στην προστασία του κοινωνικού μας περίγυρου, καλό είναι να κάνουμε αναφορά του deepfake υλικού που αναγνωρίζουμε στην ιστοσελίδα και στις αρμόδιες αρχές όπου κρίνεται απαραίτητο.

Πηγές:

Cassova, L. (2024, March 1). Tech Bros need to realise deepfake porn ruins lives – and the law has to catch up. The Guardian. 

Moira Donegan. (2023, March 13). Demand for deepfake pornography is exploding. we aren’t ready. The Guardian. 

Sensity, G. P. (2019, November 29). Mapping the deepfake landscape. Medium